Sümerbank ve Kadın Emeği: Çanakkale Sentetik Deri Fabrikası Örneği

Bu makale 1982’de Sümerbank bünyesinde faaliyete başlayan ve özelleştirme sonrasında satılarak kapanan (2003) Çanakkale Sentetik Deri Fabrikası’nda istihdam edilen işçi kadınların çalışma deneyimlerine odaklanmaktadır. Araştırma, çalışma ortamında toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin izlerini ortaya koymayı ve özelleştirme politikalarının toplumsal etkisini, özellikle de işçi kadınlar üzerindeki etkisini tartışmaya açmayı hedeflemektedir. Fabrikaya dair bilgi kaynakları olarak Sümerbank dergilerinden, yerel bir gazetenin arşivinden (Çanakkale Olay Gazetesi 1983-2003) ve işçiler ile gerçekleştirilen derinlemesine görüşmelerden faydalanılmıştır. Görüşmeler, kadın işçilerin fabrikadaki konumlarını ve koşullarını, iş süreçlerine içkin cinsiyete dayalı hiyerarşiyi, yaşadıkları baskıları, bu koşullara ve fabrikanın kapanışına karşı eş zamanlı direnmek için geliştirdikleri stratejileri ortaya koymaktadır. İşçilerle yapılan görüşmeler ayırca (kurgusal) aile bağlarının üretim noktasında nasıl işlediğini ve bunun işçilik deneyimlerine etkisini göstermektedir. Makale, özelleştirme sürecinden kısa bir süre önce kurulan ve dönemin önemli dönüşümlerini yansıtan özgün bir Sümerbank fabrikasında emek süreçlerinin cinsiyetlendirilmiş yapısının ve sürecin kadın işçiler açısından sonuçlarının anlaşılmasını sağlayarak emek tarihi ve toplumsal cinsiyet çalışmalarına katkıda bulunmaktadır.