Karagöz ve Geç Osmanlı İstanbul’unda Evlilik, Aile ve Toplumsal Cinsiyet

Karagöz ve Geç Osmanlı İstanbul’unda Evlilik, Aile ve Toplumsal Cinsiyet Bu araştırma, Osmanlı-Türk geleneksel tiyatrosunun önemli bir örneği olan Karagöz oyunlarını evlilik, aile ve toplumsal cinsiyet ilişkileri çerçevesinde analiz etmektedir. Araştırmaya temel teşkil eden metinler, kâr-i kadîm olarak da adlandırılan yirmi yedi klasik metinden oluşmaktadır. Bu metinlerin on dokuzuncu yüzyıl ile yirminci yüzyılın ilk çeyreğine ışık tuttuğu ve çoklukla İstanbul’da geçtiği kabul görmektedir. Bu bilgiler ışığında, öncelikle, aile, evlilik ve toplumsal cinsiyet rolleri söz konusu olduğunda Karagöz’de öne çıkan temaların “eksik erkek olarak kadın” fikri, evli kadınların omuzlarına yüklenen ahlak sorumluluğu ve hane içinde geleneksel cinsiyetçi iş bölümünün sürdürülmesi olduğu tartışılmaktadır. İkinci olarak çiftler, evli kadınlar, ebeveynler ve çocukları arasındaki ilişkiler sınıf, eşitlik/eşitsizlik, ahlak ve dil kategorileriçerçevesinde analiz edilmektedir. Böylelikle hanenin, hane üyelerinin ve kişinin öz bakımının, evliliklerin duygusal ve cinsel boyutlarının ve Osmanlı İmparatorluğu’nun söz konusu dönemdeki modernleşme hamlelerinin farklı sınıflardaki aile ve evliliklerde ne şekilde değişim gösterdiği tartışılmaktadır. Son olarak, özellikle evli kadınların, geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini değiştirmeyi amaçlamayan ancak bunlarla pazarlık etmek için uyguladıkları taktikler ortaya konulmaktadır.