Kaya, Buzdan Şehir Maketi ve Ev: Selma’nın Ankara’sı Walter Benjamin üzerinden Ankara Romanı Analizi

Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ankara (1934) romanında Kurtuluş Savaşı yıllarından başlayarak Cumhuriyet’in kuruluşu ve sonrasına uzanan toplumsal hayatın çalkantılı dönemleri bir kadın kahraman ekseninde anlatılır. Romanın baş kahramanı Selma ile birlikte toplumsal yaşamdaki değişimleri nesneler, imgeler, duygu durumları ve kahramanın kentle ilişkisi üzerinden okuruz. Bu makalede, söz konusu roman Walter Benjamin’in “Mesiyanik güç” olarak adlandırdığı “şimdinin devrimci gücü” olan kurtuluş üzerinden ele alınacaktır. Ankara romanını bu şekilde okumak, “şimdi”nin zamansal bir ifadeden çok duygu durumlarıyla, mevcut koşullarla oluşan bir deneyim atlasına işaret ettiğini ve ilişkisel olduğunu anlamaya imkân vermiştir. Benjamin’in imkânını nesnelerde ve tozlarda bulabildiği o devrimci güç de şimdide var olan potansiyelin eyleme dönüşmesi olarak ele alınmıştır.